Okres od rozpoczęcia II wojny światowej po przełom roku 89 przybliżony zostaje
nie w formie akademickiego, ogólnikowego wykładu, ale przez pryzmat konkretnych
wydarzeń i bohaterów tamtych czasów. W ten sposób najnowsza historia staje się czymś
żywym i namacalnym. Odpowiedni i szeroki dobór tematyczny gwarantuje nauczycielom
historii, wychowawcom oraz pedagogom szkolnym duże możliwości wykorzystania
pakietu. Można też z niego skorzystać przy okazji rocznic i świąt narodowych.
Mamy nadzieję, że przygotowany przez nas materiał przyczyni się nie tylko do lepszego
poznania przez młodzież najnowszej historii swojego kraju, ale także pobudzi uczucia
szacunku do przeszłości i prawdy oraz wdzięczności dla bohaterów i patriotyzmu.
Do pakietu dołączony jest zbiór konspektów, pomocnych w przeprowadzeniu lekcji czy
pogadanki na podstawie obejrzanych filmów i spojrzeniu z uczniami w szerszej
perspektywie historycznej na treść wyemitowanego materiału.
„ Filmy pokazują nieraz zupełnie nieznane fragmenty wojennych i powojennych
dziejów Polski. Dobry warsztat: sugestywne relacje świadków i ciekawe materiały
archiwalne sprawia, że ich wartość edukacyjna jest wysoka. Dlatego z powodzeniem
mogą być pomocą w nauce historii, jak i w jej popularyzacji” – Dyrektor Biura
Edukacji Publicznej IPN prof. Jan Żaryn.
Wiedza i Pamięć
I- „17 IX 1939 „- Data symbolizuje wydarzenia będące nożem w plecy wbitym przez
Sowietów Polsce walczącej z Niemcami. Mówią żołnierze Września i Polacy z
Bukowiny, którzy byli świadkami ewakuacji władz RP i wojska do Rumunii. O
plądrowaniu polskich miast przez Sowietów i braniu przez nich licznych jeńców – ofiar
późniejszej, do dziś nieosądzonej zbrodni katyńskiej.
II- „I ROZRADUJĄ SIĘ PONIŻONE KOŚCI”- Poruszająca opowieść o
Stanisławowie, gdzie w sierpniu 1941roku gestapo urządziło rzeź polskiej inteligencji. To
był największy taki niemiecki mord na ziemiach południowo-wschodnich II RP.
Świadkowie, dzieci pomordowanych, mówią również o porządkowaniu – od końca lat 80.
– miejsca zbrodni,gdzie jeszcze pozostało sporo do zrobienia.
III-” SPRAWIEDLIWI WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA” – O bohaterskiej rodzinie
Ulmów z Markowej na Rzeszowszczyźnie, zamordowanej w marcu 1944 roku za
ukrywanie Żydów. Uhonorowaną przez Yad Vashem rodzinę, której proces beatyfikacyjny trwa od 2003
roku, wspominają sąsiedzi, mówią o niej też historycy.
IV – „PARTYZANCI SPOD ŁYSINY”- Film traktuje o koncentracji sił Armii
Krajowej w czerwcu 1944 roku w rejonie Myślenic w ramach akcji „ Burza”. We
wrześniu tegoż roku tamtejsze zgrupowanie prowadziło walki z Niemcami, którzy w
odwecie dokonali krwawych pacyfikacji. Mowa jest o późniejszej niesprawiedliwości –
represjach, jakie spotkały AK-owców ze strony władz PRL.
V – MY OD „ SZTUBAKA” – Dzieje oddziału NSZ i ludzi, którzy mieli wybór: śmierć,
Sybir albo las. Dokumentalny zapis nieznanego fragmentu historii Żywiecczyzny w
latach 1945-1947. Mowa jest także o późniejszych represjach i upamiętnianiu ich ofiar,
które- nie bez trudności -stało się możliwe dopiero w latach 90.
VI – „ SPALIĆ KOŚCIÓŁ” – Tak zwane działania specjalne peerelowskiego MSW w
stosunku do Kościoła oznaczały nie tylko inwigilację czy zakładanie podsłuchów, ale i
całą masę środków jawnie bandyckich, takich jak choćby podpalanie świątyń. Film
pokazuje przykłady takiego procederu w latach 60. i 70. w diecezji przemyskiej,
kierowanej przez bp. Ignacego Tokarczuka.
VII – „SKS- PRZEŁAMYWANIE STRACHU” – Dnia 7 maja 1977 roku w bramie
przy ulicy Szewskiej w Krakowie znaleziono ciało Staszka Pyjasa, studenta UJ,
współpracownika KOR, zamordowanego przez SB. Śmierć ta była bezpośrednim
impulsem do powołania Studenckiego Komitetu Solidarności. Film opowiada historię
pokolenia ludzi tworzących SKS, jednej z pierwszych opozycyjnych organizacji, która
pod koniec lat 70. przełamywała strach i nieufność, prowadząc akcję pomocy i obrony
represjonowanych za poglądy polityczne.
VIII – MUSICIE BYĆ MOCNI !, MUSICIE BYĆ WIERNI !- Zapis przebiegu
pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski w 1979 roku, a także przygotowań do niej.
Jeden ze świadków wspomina atmosferę tego niezwykłego czasu:” To nie jest już PRL”.
Księża i świeccy nie bez racji mówią o wpływie pielgrzymki na dalsze dzieje Polski:
powstanie „Solidarności” i jej przetrwanie w stanie wojennym.
IX – „SOLIDARNOŚĆ – KRUSZENIE MURÓW”- Przebieg operacji stanu
wojennego, a także poprzedzające ją uderzenie propagandowe komunistycznej władzy.
Ludzie „ Solidarności” relacjonują pacyfikacje fabryk prze oddziały ZOMO, mówią o
późniejszych protestach przeciwko stanowi wojennemu i o drugim obiegu wydawniczym.
X – „PRL- LABORATORIUM PIERIESTROJKI”- Film jest swoistym
podsumowaniem wiedzy historyków na temat wydarzeń lat 80. , które doprowadziły do
oddania władzy przez komunistów.